Artykuł
Rezerwat „Wydymacz" znajduje się w Antoninie w Leśnictwie Szperek, należącym do Nadleśnictwa Antonin. Jest to rezerwat florystyczno-krajobrazowy, który został utworzony na podstawie zarządzenia MOŚZNiL z 12.08.1987 r. Rezerwat obejmuje powierzchnię 45,93 ha, z czego 10,80 ha zajmuje staw hodowlany a pozostałe 35,13 ha las. Celem istnienia rezerwatu jest ochrona zespołu łęgu jesionowo-olszowego z gatunkami roślin chronionych, licznych drzew pomnikowych a także ptaków wodno-błotnych. Występują tu zarówno gatunki rodzimych drzew iglastych, takich jak sosna pospolita, świerk pospolity i jodła pospolita, gatunki introdukowane, jak np. choina kanadyjska, gatunki drzew liściastych - olchy, dąb szypułkowy, grab zwyczajny i inne, a oprócz nich znajdują się tu także pojedyncze stanowiska bluszczu pospolitego oraz wawrzyn-ka wilczełyko. Teren ten bywa okresowo zalewany przez wody z przepływających przez rezerwat strumieni.
Na terenie „Wydymacza" stwierdzono co najmniej 120 gatunków ptaków, z których około 70 to gatunki lęgowe i prawdopodobnie lęgowe. Można jednak przypuszczać, iż pojawia się tu również szereg innych gatunków, regularnie obserwowanych na położonych nieopodal Stawach Przygodzickich. W bliskim sąsiedztwie rezerwatu znajduje się także antoniński Park Pałacowy, staw Szperek, a także otwarte łąki i zabudowania mieszkalne. O atrakcyjności tego miejsca decydują jednak przede wszystkim gatunki związane ze środowiskiem leśnym, z których część występuje tu w stosunkowo wysokim i niespotykanym na terenach sąsiednich zagęszczeniu.
Do ptaków wodnych, które regularnie przystępują do lęgów na terenie rezerwatu, należą: łabędź niemy (1 para), krzyżówka, perkozek (2 pary), perkoz rdzawoszyi (kilka par), łyska (kilkakilkanaście par) oraz trzciniak (2 pary). Sporadycznie gniazduje tu również błotniak stawowy (1 para), a ponadto w sezonie lęgowym zaobserwować można także gągoły i samotniki. Przy odrobinie szczęścia na otwartej przestrzeni nad stawem można zobaczyć przelatujące dzięcioły czarne, które częściej słyszy się niż widzi, a także gniazdujące w sąsiedztwie bociany czarne, kruki czy nawet bielika. Pokazują się tu również koczujące wiosną i latem na pobliskich stawach czaple białe.
Spośród gatunków leśnych, które gniazdują na „Wydymaczu" stosunkowo licznie, wymienić należy: świstunkę, zniczka, muchołówkę żałobną, sosnówkę, pełzacza ogrodowego, szpaka oraz ziębę. Prawdopodobnie gniazdują tu również czyż, krzyżodziób świerkowy oraz gil, które stwierdzałem na tym terenie w okresie lęgowym. Jedną z ciekawostek, na którą chciałbym wszystkim zwrócić uwagę, jest wysoka liczebność zniczka, który do niedawna był uważany za gatunek dość rzadki i występujący w Wielkopolsce tylko lokalnie. Gatunek ten gniazduje w rezerwacie co najmniej od kilku lat, a jego aktywność głosowa przypada na okres od połowy marca do końca czerwca. Na początku maja 2003 roku w granicach rezerwatu naliczyłem 12 śpiewających samców oraz 3 kolejne w jego bliskim sąsiedztwie. W tym samym czasie i na tym samym terenie odnotowałem 6 śpiewających samców mysikrólika, który w powszechnej opinii uznawany jest za liczniejszego od poprzedniego gatunku. Oba te ptaki, blisko spokrewnione ze sobą, są najmniejszymi gatunkami ptaków w Polsce. Drugim z faktów godnych uwagi jest występowanie w rezerwacie wszystkich krajowych gatunków muchołówek. W 1999 roku w sezonie lęgowym obserwowałem tu wielokrotnie muchołówkę szarą (1 parę z gniazdem), śpiewającego samca muchołówki małej, terytorialnego samca muchołówki białoszyjej (który był obecny także przez 2 kolejne sezony) oraz muchołówkę żałobną (8-9 terytoriów, w tym pary zajmujące budki lęgowe). Jest to zapewne jedno z niewielu miejsc w Wielkopolsce, gdzie można było zaobserwować je wszystkie naraz i pozostaje mieć nadzieje, że jeszcze się to powtórzy.
Oprócz wymienionych wcześniej ptaków nie brak tu gatunków rozpowszechnionych w lasach zagospodarowanych - dzięciołów, drozdów, pokrzewek, sikor i innych. Na „Wydymaczu" można poza tym spodziewać się wielu niespodzianek - dotyczy to zarówno ptaków leśnych jak i wodnobłotnych, zwłaszcza w okresie wędrówek.
Do Antonina można z łatwością dojechać krajową drogą nr 11. By dotrzeć do rezerwatu należy kierować się w stronę Pałacu Myśliwskiego, przy którym znajduje się parking dla samochodów. Stąd można już wybrać się na przechadzkę po rezerwacie, przez który wiedzie ścieżka dydaktyczna, opatrzona tablicami informacyjnymi. Do rezerwatu dotrzeć można również pieszymi szlakami turystycznymi i trasami rowerowymi z Ostrowa Wielkopolskiego, Odolanowa oraz Mikstatu.
Mapa rezerwatu „Wydymacz" pochodzi z: Ranoszek E., Ranoszek Wł. Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy". Przewodnik przyrodniczy. Wydawnictwo Gottwald, Milicz 2004. str. 149.
Michał Radziszewski
